Predikant Robert-Jan ten Have uit Zuidlaren verwondert zich nog iedere dag

||||
|||| Foto: ||||
zuidlaren

ZUIDLAREN – Reeds 21 jaar lang is Robert-Jan ten Have (61) predikant van de Protestantse kerk in Zuidlaren - Anloo. Hij doet zijn werk elke dag nog met veel plezier in een ,,uitdagende en inspirerende omgeving”. Het geloof biedt volgens Ten Have niet alleen steun, maar ook verrijking. ,,Je kijkt op een manier naar de werkelijkheid die het bestaan verrijkt en voor verwondering zorgt”.

,,Met de zware opvattingen van de bijbel kan ik niet uit de voeten”



Verwondering is een belangrijk aspect waar het bij predikant Robert-Jan ten Have uit Zuidlaren in het geloof om draait en waar hij tijdens de kerstdiensten op zal inzoomen, geïnspireerd door de openingsfrase uit een oud kerstlied: Komt, verwondert u hier, mensen, ziet, hoe dat u God bemint. ,,Het gaat om het mysterie God die de mensen bemint. Daar gaat verwondering ook over. Geloof kiest de weg van verwondering om dingen te verklaren: wat is het toch bijzonder wat mij overkomt. Het is interessant hoe mensen zich blijven verwonderen en telkens weer iets nieuws ontdekken”.


Kerstmis is een belangrijk feest binnen de christelijke kerk, de geboorte van Jezus wordt immers gevierd. ,,Het grote mysterie God wordt tastbaar en zichtbaar in Jezus. Hij inspireert, bezielt, geeft liefde en schenkt levenskracht. Dat is het mooie aan kerst, dan vieren we zijn geboorte. Het is één van de drukste tijden van het jaar voor mij als predikant. Ontzettend fijn dat er elk jaar weer zoveel mensen op af komen. Ik ben blij met alle mensen die een kijkje komen nemen, ook als zij verder het hele jaar geen voet in de kerk hebben gezet. Natuurlijk heb ik de stille hoop dat die mensen denken: laat ik tussendoor ook even een keer langskomen”.


De kerst bij de Protestantse gemeente Zuidlaren - Anloo in de Dorpskerk in Zuidlaren bestaat uit twee diensten. ,,Op kerstavond hebben we een kerstnachtdienst. Van vorige keren weet ik dat het heel mooi gaat worden. Verder zingen we met elkaar uit volle borst kerstliederen, dat vind ik heel leuk en lekker om te doen”. Daarna preekt Ten Have over een bepaald aspect uit het kerstverhaal. Dit jaar dus over ‘verwondering’. ,,Na veertig kerstpreken wordt het elk jaar steeds lastiger om een aspect uit het kerstverhaal te belichten. Toch vind ik elk jaar weer iets nieuws. De kerstnachtdienst kost mij veel energie. Ik vind het belangrijk dat de mensen met een goed gevoel huiswaarts keren”.


Op eerste kerstdag voeren kinderen in de ochtend een kerstmusical op. Ten Have preekt dan niet, hij doet dienst als een soort ceremoniemeester. ,,De kinderen doen die dag allerlei activiteiten. Heel leuk. Al jaren is het traditie dat we samen het lied ‘Midden in de winternacht’ zingen. Dan laat ik de kinderen naar voren komen en druk ik hun instrumenten in de handen zoals triangels en xylofoons. Als ik mijn hand omhoog steek, dan mogen ze tijdens het refrein helemaal losgaan. Er klinkt een kakofonie van geluid. Dat vinden ze prachtig! Als ik mijn hand naar beneden doe dan zijn ze weer stil. Elk jaar is dat echt een hoogtepunt”, vertelt hij enthousiast. Daarna heeft de predikant even rust om op tweede kerstdag nog van een kerstdiner te genieten met zijn kinderen.


Ten Have is in een christelijk gezin opgevoed en tot zijn eigen verwondering - daar is het woord weer - op 29-jarige leeftijd dominee geworden. ,,In mijn jeugd was ik niet bijster fanatiek in het praktiseren van mijn geloof. Daar hoef je verder ook niet krampachtig over te doen. Iedereen maakt zijn eigen ontwikkeling door. Als een donderslag bij blauwe hemel bedacht ik dat ik dominee wilde worden. Als dat niet was gebeurd betwijfel ik of ik elke zondag in de kerk zou zitten. Ik zou waarschijnlijk wel een geregeld kerkganger zijn geworden, maar niet als verplichting. Het ‘moeten’, zo ben ik niet. Ik houd niet zo van dat krampachtige gedoe. Geloof heeft voor mij te maken met vrijheid en levensvreugde”.


Als dominee is hij elke zondag te vinden in de Dorpskerk in Zuidlaren, maar hij verwacht dat niet per se van anderen. ,,Je moet mensen hun eigen weg gunnen om na te denken en met andere dingen bezig te zijn. Er is meer in de wereld dan de kerk en het geloof. Wees ruim in je denken. Je bent altijd welkom wanneer je je leven door het geloof wil laten bepalen”. Ten Have ziet dat mensen vanaf hun dertigste levensjaar (weer) geïnteresseerd raken. ,,Als ze gaan trouwen of hun kinderen laten dopen in de kerk. Twintigers zijn druk met studeren en uitgaan, eerst de wilde haren kwijtraken. Dat moeten ze lekker doen, ik zie daar geen problemen in”.


Hoewel de aanwas van twintigers klein is, ervaart hij een grotere betrokkenheid van jongere kinderen in de leeftijd van vijf tot vijftien jaar. Ten Have: ,,Als we een gezinsdienst houden, dan zijn er bijna dertig kinderen. Dat is geen groot aantal, maar de betrokkenheid is er wel degelijk. Als ze er zijn, dan vinden ze het heel erg leuk. Ik ben altijd weer verbaasd over de vragen die ze stellen, zoals: waarom komen er geen dinosaurussen voor in het scheppingsverhaal? (lacht) Dat vind ik prachtig! Want het Bijbelse scheppingsverhaal is een verhaal, geen wetenschappelijke verklaring. De mensen die de bijbel indertijd geschreven hebben wisten niets van het bestaan van dinosaurussen af. De bijbel en het geloof versus de wetenschap: het zijn parallelle werelden die elkaar aanvullen. De wetenschap heeft een andere intentie om de wereld te verklaren dan het geloof. Je hebt er allebei wat aan”.


De vraag ‘is dat echt zo?’, op die manier moet je volgens de 61-jarige predikant de bijbel dan ook niet lezen. ,,De beelden en de taal moet je op je in laten werken en leren verstaan. Beeldtaal. Bijvoorbeeld: mensen kunnen net als Jezus over water lopen. Huh?, hoor je dan mensen denken. Niet letterlijk, natuurlijk. Ik vertel ze dan dat het water symbool staat voor alles wat te vrezen is, maar wat je kunt overwinnen. Je hebt grip op de situatie en vertrouwt erop dat je aan de overkant komt. Als je dergelijke beeldtaal leert begrijpen, dan kun je er wat mee in het leven. Dat probeer ik als predikant duidelijk te maken. Je moet de verhalen in de bijbel niet letterlijk nemen, maar de beelden leren begrijpen”.


Er zijn verschillende interpretaties van de bijbel en die maken de opvattingen die Ten Have heeft over het geloof. ,,Wij organiseren één keer per twee weken een bijbelgesprekgroep, waaraan we zoveel plezier beleven met elkaar! Het is een prachtig boek, doorspekt met inspirerende verhalen. Die luchtigheid wil ik graag doorgeven. Met de zware opvattingen kan ik niet uit de voeten, die berusten naar mijn inziens op een manier van de bijbel lezen die ik discutabel vind”.


In de 32 jaar waarin Ten Have predikant is, verwondert hij zich hoe de samenleving in de loop der tijd veranderd is. ,,Ik heb nog een ouderwetse instelling om er voor iedereen te zijn. Ik bezoek altijd onze gemeenteleden op belangrijke momenten in hun leven, ook als ze niet regelmatig de kerk bezoeken. Soms zeggen mensen: goh, wat leuk dat ik de dominee weer een keer zie. Die betrokkenheid vind ik belangrijk, zonder dat ik daarbij direct als doel heb om diegene naar de kerk te krijgen”.


Eenentwintig jaar is hij nu predikant van de Protestantse gemeenschap Zuidlaren – Anloo. In die tijd heeft hij het ledenaantal zien halveren. ,,Toen ik hier begon waren er zo’n tweeduizend zielen, zoals je dat in de kerk noemt. In totaal hebben we momenteel een ledenbestand van duizend, waarvan circa zeshonderd gedoopte zielen. Toch is het kerkbezoek de laatste jaren redelijk op peil gebleven”. Ondanks de halvering van de gemeenschap bekijkt Ten Have het daarom van de positieve kant: ,,Wanneer je vroeger eenmaal de belijdenis had gedaan, dan behoorde diegene wel tot het bestand van de kerk, maar vaak zag je diegene daarna niet meer. De mensen die nu komen, kiezen heel bewust voor de kerk. Dat is positief. Anderzijds vind ik het vanuit de gedachte dat iedereen, kerkelijk of niet-kerkelijk, erbij hoort jammer dat zoveel mensen op afstand van de kerk staan. De kerk heeft een belangrijke gemeenschapsfunctie. In deze tijd, waarin veel individuen vereenzamen, kunnen wij bij uitstek een belangrijke rol spelen”.


De gestagneerde rol en populariteit van de kerk binnen de huidige samenleving kan niet los worden gezien van de beeldvorming en vooroordelen omtrent de kerk en het geloof: gedateerd, conservatief en streng. Een aantal uitermate dubieuze incidenten die jaren door de kerk in de doofpot zijn gestopt hebben ongetwijfeld de naam ook niet goed gedaan. Deze beeldvorming frustreert Ten Have enorm. Het homohuwelijk, euthanasie, abortus: het zijn zaken waar Ten Have open over is en wil zijn. ,,Er zijn inderdaad orthodoxen die daar moeite mee hebben. Het homohuwelijk is voor mij geen punt. In de bijbel komt geen enkele veroordeling van het homohuwelijk voor. Een duurzame relatie tussen twee mensen van hetzelfde geslacht kende men toen nog niet. Homohuwelijk is binnen onze kerkgemeenschap geen enkele issue geweest. Bijna unaniem werd bij ons gezegd: dat kan hier gewoon. Die discussie vind ik achterhaald”.


Ook voor euthanasie en abortus kan hij begrip opbrengen. ,,Mijn eigen moeder heeft euthanasie gepleegd. Dat vond ik wel heftig, maar dat was haar eigen keuze. Mensen in nood, daar toon je begrip voor. Als het leven alleen maar lijden is geworden, dan vindt Onze Lieve Heer het heus niet erg als je wat eerder aan komt zetten. Ik stoor me aan mensen die telkens met hun vingertje wijzen. Een ernstige ziekte, een ongewenst kind, het zijn zaken die je kunnen overkomen. Ik geloof niet in een hemelse regisseur die dat uitdeelt, een dergelijke opvatting is gebaseerd op een verkeerde interpretatie van de bijbel. Zo denken heel veel dominees binnen de protestantse kerk erover”.


Het geloof biedt volgens Ten Have meer dan steun. ,,Als je denkt dat het geloof mensen niet meer dan steun biedt, dan is dat maar een deel van de waarheid. Dan ga je voorbij aan de inspiratie die het geloof ook biedt. De reden waarom ons ledenaantal stabiel blijft, is omdat mensen iets horen waaraan ze iets hebben. Geloven is verrijking: een manier van kijken die het bestaan verrijkt. Verwondering, waarbij je leert er met eerbied en zorgvuldigheid mee om te gaan”.


De jachtige moderne, individualistische tijd, waarin men minder oog voor elkaar lijkt te hebben, de digitale wereld een grote rol speelt en de privacywetgeving flink is aangescherpt, Ten Have heeft er moeite mee. ,,Als beginnend predikant in Burgh-Haamstede ging ik naar het streekziekenhuis in Zierikzee om zieke mensen te bezoeken en pakte ik de kaartenbak bij de receptie om te kijken of er nog meer patiënten uit de dorpsgemeenschap lagen. Die bezocht ik dan ook. Dat werd door die patiënten enorm op prijs gesteld. Met de huidige privacywetgeving kan dat niet meer. Enerzijds zijn we daarin doorgeslagen, anderzijds is het jammer dat bedreigingen dit onmogelijk heeft moeten maken”. 


Saai heeft hij zijn domineeschap nimmer gevonden. ,,Tegenwoordig heb je binnen de kerk na twaalf jaar een goed gesprek of je nog wel met elkaar verder wilt. Het grappige is dat die vraag bij mij nog nooit ter sprake is geweest. Ik vind hier telkens weer nieuwe uitdagingen, ik kom nieuwe theologische ontwikkelingen tegen en werk veel samen met anderen. Er gebeurt nog van alles. Ik dut niet in en ontwikkel me nog iedere dag”.




||||
||||
||||
||||

UIT DE KRANT

Lees ook