Arie Fonk wil grafmonument in ere herstellen
YDE – Er hangt nog steeds een vraagteken boven het graf van Willem Emmens. De laatste rustplaats van één van de vinders van het ‘Meisje van Yde’ staat voor de gemeente Tynaarlo dit jaar op de nominatie om geruimd te worden. Zover hoeft het volgens kunstenaar Arie Fonk uit Rolde niet te komen. De kunstenaar wil het gebroken grafmonument belangeloos in ere herstellen.
Naast de historische waarde koestert Fonk zelf ook een speciale herinnering aan de man die er samen met zijn vrouw begraven ligt. ‘Willem Emmens is de persoon die in 1943 mijn vader en moeder uit de brand geholpen heeft. Emmens had in de oorlogstijd een café in Yde en daarachter stond een veredelde plaggenhut. Weliswaar met een stenen gevel, maar voor de rest was het een heel primitief onderkomen. Emmens stelde mijn ouders destijds in de gelegenheid om er tijdelijk te wonen en op deze plek werd ook mijn zus geboren. Nu zie ik hier zijn gebroken zerk staan en dan denk ik. Waarom zou ik dit in godsnaam niet doen? Ik heb dit soort werk toch met enige regelmaat bij de hand. Dan maak ik een mooi gebaar terug richting de familie. Ik vind ook dat het moet, want op de één of andere manier blijft dit verhaal tot op de dag van vandaag fascineren. Ik ben zelf in Yde geboren en mijn vrouw noemde mij wel eens gekscherend het ‘Jongetje van Yde’ die het ‘Meisje van Yde’ gaat repareren toen er vernielingen waren aangericht bij het monument verderop in het dorp.’
Waar de gemeente de kwestie voorlopig nog in behandeling heeft, benadrukt Fonk vooral het licht van de historie die behouden moet blijven voor de toekomst. ‘Kijk, als het ‘Meisje van Yde’ niet was gevonden, dan had je heel Nederland moeten uitleggen waar Yde ligt. Dit meisje heeft de plaatsnaam in die zin wel op de kaart gezet. Het is zonder twijfel een onderdeel van de historie van de provincie Drenthe. Als het nu alleen om een gebroken steen zou gaan, dan repareer ik het was mijn eerste gedachte, maar het zit toch iets anders in elkaar. Ik heb begrepen dat de gemeente op zoek is naar een mooie oplossing. Ik heb daarover contact met ze gehad en ik verwacht dat ze over niet al te lange tijd met een antwoord terugkomen.’ De nabestaanden namen recent afstand van de grafrechten en daarmee ligt de toekomst van het graf zogezegd in handen van de gemeente Tynaarlo. Mocht er uiteindelijk toch worden gekozen om het graf te ruimen, dan is er geen weg meer terug. Die kant moet het volgens Fonk niet op gaan. ‘De persoon die hier begraven ligt ging heel vroeger niet met de gedachte het veld in om het ‘Meisje van Yde’ te vinden. Het waren mensen die als dagloners door het leven gingen en die zich in de winter alleen maar druk maakten om de kachel te laten branden. Met andere woorden, het is wel een persoon die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de historie van dit gebied. Zoveel dat we het er vandaag de dag nog steeds over hebben en mocht dit graf niet in aanmerking komen om behouden te blijven, dan zijn er ook nog andere oplossingen denkbaar. Je kunt bijvoorbeeld ook het grafmonument in ere herstellen en een afzonderlijke plek inrichten voor mensen die een onuitwisbare indruk hebben achtergelaten.’
De vraag hoe het grafmonument in stukken is geraakt zal waarschijnlijk altijd onbeantwoord blijven legt Fonk uit. ‘Meestal gebeuren dit soort dingen als er een harde klap tegenaan komt. Dit kan per ongeluk gebeuren als er bijvoorbeeld een maaimachine tegenaan botst, maar we zullen we het denk ik nooit meer weten. Kwalitatief gezien is het best nog een hele goede steen. Het is Belgisch hardsteen en er staat overigens een hele mooie levensboom op. Eigenlijk is deze zerk enorm de moeite waard om op te knappen. Ik heb de familie het aanbod gedaan en ze vonden het een heel mooi voorstel. Het is nu alleen nog afwachten wat er precies gaat gebeuren. De bereidheid om de begraafplek in ere te houden was er niet, maar ik kan me ook voorstellen dat ze er wellicht een andere plek voor vinden. Als je uitzonderingen maakt, dan moet je natuurlijk weten waar je aan begint. In Dwingeloo blijven de zerken in dit soort situaties behouden en is inmiddels een speciale hoek ingericht met monumenten die om wat voor reden bewaard moeten blijven. Het zou een oplossing kunnen zijn, maar daar ga ik niet over. Ik heb aangeboden om de steen te herstellen en dat doe ik met heel veel liefde.’
Willem Emmens staat bekend als de man die het stoffelijk overschot van het ‘Meisje van Yde aantrof in het veen samen met Hendrik Barkhof. Het ‘Meisje van Yde’ zou circa 2000 jaar geleden zijn gewurgd. De graven van Hendrik Emmens en zijn vrouw komen volgens de gemeente Tynaarlo niet in aanmerking om onderdeel te worden van een historische gravenlijst.