Kunstmest en explosieven op de planken
REGIO – Een eeuwige tweestrijd van onderzoekers en wetenschappers. Wat goed is voor de mensheid kan ook verkeerd uitpakken. Chrétien Schouteten (1944) uit Thesinge schreef De scheikundige, een toneelstuk over het dramatische leven van Fritz Haber, een uitgave van Ter Verpoozing uit Peize. Fritz Haber, een Joods-Duitse scheikundige ontdekte in 1909 een manier om ammoniak uit luchtstikstof te maken.
Tijdens de eerste wereldoorlog was Duitsland daardoor onafhankelijk van import van Chili-salpeter uit Zuid-Amerika. Ammoniak is de grondstof voor kunstmest en ook voor explosieven. De honger de wereld uit en dankzij diezelfde ammoniak een verlengde wereldoorlog. Fritz Haber was een trotse Duitser. Hij hielp zijn land in de strijd tegen de vijand. Haber ontwikkelde ook gifgas dat in Vlaanderen duizenden slachtoffers maakte. Deze scheikundige is ook de ontwerper van Zyklon, oorspronkelijk bedoeld voor bestrijding van ongedierte en door Hitler gebruikt bij de vergassing van Joden. Haber heeft die toepassing van zijn ontdekking niet meegemaakt. Hij werd door de nazi’s verbannen en stierf in 1934. Voor zijn ammoniaksynthese ontving hij de Nobelprijs.
Chrétien Schouteten: “Tijdens mijn loopbaan als leraar scheikunde aan het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen heb ik veel aandacht besteed aan ethiek. Wat mag wel en wat mag niet in de wetenschap? Die vragen zijn heel belangrijk, naast goede kennis van scheikunde. Dit toneelstuk kan heel goed door leerlingen worden gespeeld. Maar ik ben ook op zoek naar een theatergezelschap dat dit dramatische stuk aandurft.”
Schouteten benadrukt dat ook in het persoonlijke leven de dilemma’s terugkomen. “De eerste vrouw van Haber, Clara Immerwahr, was pacifiste, terwijl haar man trots was op zijn bijdrage aan de oorlog. Dat levert geen harmonieus huwelijk op.”
De scheikundige is een toneelstuk dat ook bij lezing een indringende confrontatie oplevert. Schouteten heeft een levensbeschrijving van Fritz Haber opgenomen en een lijst met vragen over goed en kwaad.
De scheikundige, het dramatische leven van Fritz Haber, 154 pag. Ter Verpoozing, Peize.
ISBN 978-90-73064-24-9 Euro 15,00. Te bestellen via: chretienschouteten@kpnplanet.nl
