Toelichting van Miguel Ririhena – raadslid en fractievoorzitter van GroenLinks
REGIO – In oktober 2020 voegde de gemeenteraad van Tynaarlo zich bij een lange lijst van raden die in het ‘verzet’ komen tegen het Rijk. Het actiecomité van gemeentes heet ‘Gemeentes in Verzet’. De reden is dat 60% van de gemeentes in Nederland rood staat en problemen heeft met het sluitend maken van de begroting. Eén van de oorzaken daarvan is volgens Miguel Ririhena, sinds januari 2021 fractievoorzitter van GroenLinks, dat het gemeentefonds te weinig wordt gevoed vanuit het Rijk. Daarom vroeg Ririhena afgelopen raadsvergadering of de gemeenteraad van Tynaarlo de motie ‘Gemeentes in Nood’ wilde steunen. Zij zullen namens alle Nederlandse gemeentes vragen aan het kabinet om het landelijk tekort van twee miljard aan te vullen in het gemeentefonds. De gemeente gaf aan de motie te zullen steunen.
Volgens Ririhena gaat er sinds 2015 meer geld naar WMO en jeugdzorg dan dat er binnen komt. Er is onderzoek naar gedaan en daarin is geconcludeerd dat er 1,6 tot 1,8 miljard meer is uitgegeven dan er binnenkwam. De reden is dat er door de decentralisatie van de Jeugdzorg in 2015 alle verantwoordelijkheden naar de gemeente zijn gegaan, terwijl de financiële steun vanuit het Rijk tekortschiet. “Er bestaat een structureel tekort die aangevuld moet worden. Met het steunen van de motie ‘Gemeentes in Nood’ krijgt het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeentes (VNG) het mandaat om deze kwestie voor ons uit te onderhandelen”, vertelt Ririhena.
De decentralisatie was in 2015 een bezuinigingsstrategie van het kabinet. Volgens Ririhena dachten de gemeentes efficiënter te kunnen werken dan vanuit Den Haag gebeurde op dat moment. “Het vervelende is dat de wetgeving omtrent de WMO, Jeugdzorg en de Participatiewet in de Tweede Kamer wordt bedacht en wij alleen kunnen uitvoeren als gemeente. Zo is er voor de gemeente geen regie op het stelsel waarbinnen we moeten werken. Normaliter stel je binnen de gemeente politiek zelf de kaders en deze worden gecontroleerd door de gemeenteraad. Dat kan nu niet. We krijgen een zak met geld die niet toereikend is voor hetgeen van ons gevraagd wordt. Daardoor zijn veel gemeentes niet meer financieel stabiel. De VNG is de belangenbehartiger voor alle gemeentes van Nederland. De vergadering met alle leden van de vereniging is minimaal één keer per jaar. Gemeente Zoetermeer heeft het voortouw genomen en heeft de motie voorbereid, maar een motie heeft meer kracht wanneer zoveel mogelijk gemeentes daarin bijdragen. Daarom doen wij als gemeente Tynaarlo daarin mee. Zodat er een nog sterker mandaat is om voor ons te onderhandelen,” legt Ririhena uit. Waar over onderhandeld gaat worden is dat de Nederlandse gemeentes minimaal 2 miljard euro in het gemeente fonds krijgen. Zodat de in 2021 en 2022 tijd hebben om financieel stabieler te worden. “Wat wij als gemeente Tynaarlo bijvoorbeeld gedaan hebben in verband met tekorten is de OZB belasting verhogen, maar je kunt ook bibliotheken sluiten of de inloophuizen. Je moet iets al gemeente, maar dat wil je eigenlijk niet. Ook heeft de gemeente Tynaarlo veel grond verkocht en is er goed gespaard. Maar dit is een buffer die is bedoelt voor in incidentele uitgaves en niet dit. Dit is structureel. Dan moet je aan knoppen gaan draaien waar burgers last van krijgen, dat willen we niet. Gemeente Tynaarlo is een prachtige omgeving met een hoog opleidingsniveau en hoge inkomens, dan moet het wel zo zijn dat we onze voorzieningen op peil houden,“ aldus Ririhena.
Ook gemeentes kunnen efficiënter gaan werken, uit hetzelfde onderzoek kwam naar voren dat het een besparing van een half miljard kan opbrengen. “We kunnen gaan werken aan de inkomensafhankelijke eigen bijdrage binnen de jeugdzorg bijvoorbeeld. Dat wil zeggen dat mensen met hoge inkomens zullen moeten bijdragen aan een onderzoek naar dyslexie voor kind. Nu is het voor iedereen gratis en is de gemeente verplicht deze onderzoeken voor iedereen te vergoeden. Ook het WMO abonnementstarief kan anders. Stel je kunt je eigen huishouden niet goed doen, dan is het mogelijk vanuit het WMO om voor 19 euro iemand in te huren voor de schoonmaak voor een aantal uren per week. Mensen met hoge inkomens maken daar nu ook gebruik van, maar daar is het niet voor bedoeld. Het is voor mensen met beperkingen. Of wanneer je een groot vermogen hebt en je krijgt beperkingen, dan nog zou er een bijdrage van je verwacht kunnen worden bij aanpassingen van je huis. Het is natuurlijk zaak om zeer zorgvuldig te werk te gaan bij dit soort grote veranderingen. Maar we zullen allemaal wat water bij de wijn doen. Hoe dan ook, stel alle gemeentes kunnen maximaal besparen dan nog krijgen zij structureel 1,3-miljaard te weinig, ” vertelt Ririhena.
“Ik ben er ook voorstander van om de jeugdwet centraler aan te sturen. Maak de provincie verantwoordelijk zodat alle twaalf gemeentes hetzelfde beleid hebben. Zo krijg je minder zorgaanbieders en kun je ook daar efficiënter gaan werken. Sociale wijkteams en sociale teams mogen wel wat zakelijker worden. Al is het gek dat we een markt hebben georganiseerd voor de (jeugd)zorg. Dan zie je echt dat de VVD te lang aan de macht is geweest. Marktwerking is niet van toepassing als het om mensen gaat, is hoe wij ernaar kijken vanuit GroenLinks.” Volgens Ririhena slaat het beleid nu volledig de plank mis en noemt het voorbeeld van de participatiewet hoofdschuddend: “Als je in de bijstand zit dan kan je nu niet sparen voor een koelkast, zodra je vermogen opbouwt voor bijvoorbeeld een koelkast dan wordt je gelijk gekort via de verschillende toeslagen.”
Volgens Ririhena zijn er veel regels en wetten die heel contraproductief zijn en is de ambtenarij doorspekt van rigide structuren en systemen. “Ik ben iemand die wel graag buiten de lijntjes kleurt, maar er zijn veel mensen die alleen nog maar bezig zijn met het naleven van de structuren. Daardoor doen zij niet meer waar ze voor bedoelt zijn, namelijk de inwoners helpen. Toch zie ik hier gelukkig langzaamaan verandering in komen. Ik heb er heel veel vertrouwen in,” eindigt Ririhena hoopvol.
