Groningen Airport Eelde aandelen bij gemeente Tynaarlo
REGIO – Vorige week zijn de Asser aandelen van Groningen Airport Eelde (GAE), zij het tijdelijk, naar gemeente Tynaarlo gegaan. Er blijkt veel onduidelijkheid te zijn omtrent de overname van de Asser aandelen. De Krant van Tynaarlo sprak daarom met diverse belangrijke spelers binnen gemeente Tynaarlo om hier duidelijkheid over te scheppen.
Een korte samenvatting van hetgeen gebeurd is: gemeente Assen wilde niet langer aandeelhouder van GAE zijn, daarom werden de aandelen aangeboden op tien december 2020 aan de overige aandeelhouders. De voorkeur van het college van gemeente Tynaarlo ging uit naar het terugvloeien van de aandelen van Assen naar GAE. Door de aandelen onder te brengen bij GAE treden geen nieuwe aandeelhouders toe. De aandelen van Assen kunnen helaas alleen terugvloeien naar GAE als alle aandeelhouders hiermee instemmen. De twee grootste aandeelhouders, de provincies Groningen en Drenthe, nemen daar pas een beslissing over nadat zij een tweede gesprek met de Minister over de financiering van GAE hebben gevoerd. Begin dit jaar verwacht men dat er een besluit genomen zal worden, alleen valt het buiten de termijn van vier weken na de aanbieding van de gemeente Assen. Daarmee zou automatisch de situatie ontstaan dat de aandelen aan derden kan worden aangeboden. Om de Staten voldoende tijd te geven voor besluitvorming, bood aandeelhouder FB Oranjewoud aan om de aandelen tijdelijk in beheer te nemen. Wanneer het besluit door de provincies is gemaakt, kunnen de aandelen vervolgens terugvloeien naar GAE of worden verdeeld onder de aandeelhouders. Echter was er binnen de gemeenteraad van Tynaarlo twijfel over eerdere redenen van aandeelhouder FB Oranjewoud om de aandelen van gemeente Groningen over te nemen en wilde men liever niet één grootste aandeelhouder. Dat FB Oranjewoud op deze manier wel worden. Daarom bood het college van gemeente Tynaarlo aan de Asser aandelen tijdelijk in beheer te nemen. Men koos voor deze optie omdat er op dit moment verkend wordt wat de mogelijkheden zijn voor een jaarlijkse bijdrage van de Rijksoverheid. De achterliggende gedachte is dat het niet in het belang is van de luchthaven wanneer een nieuwe partij aandelen in handen krijgt. De huidige aandeelhouders hebben namelijk als gezamenlijk uitgangspunt dat de luchthaven in Eelde in bedrijf blijft. Daarbij is het een voorwaarde dat er op termijn een bijdrage komt van de rijksoverheid. Dat is echter niet in een paar dagen geregeld en of dit lukt hangt samen met wie de aandelen in bezit heeft of krijgt.
“Wij vinden het behoud van GAE belangrijk”
Wethouder Hanneke Wiersema gemeente Tynaarlo:
“Wij hebben steeds de intentie gehad de tien procent aandelen van Assen tijdelijk in beheer te nemen. Nadat de raad hiermee instemde zijn we er in het aandeelhoudersoverleg over eens geworden dat Tynaarlo de aandelen van Assen overneemt. Het gaat om een tijdelijke constructie. Wij geven er de voorkeur aan dat de aandelen van Assen op termijn terugvloeien naar GAE. De stemverhoudingen blijven dan hetzelfde, op de tien procent aandelen die voorheen van Assen waren is dan geen stemrecht meer.
Wat betreft de verplichtingen, de overheden die aandeelhouder zijn hebben tot nu toe steeds een financiële bijdrage geleverd in de vorm van een bijdrage in de Nedab-kosten. Dit zijn kosten die GAE maakt voor taken gericht op veiligheid, security en brandweer. Groningen Airport Eelde heeft in de toekomstvisie die ze in 2020 heeft gepresenteerd, vermeld dat vrijwel geen enkele luchthaven kan bestaan zonder bijdragen van de overheid. GAE richt zich erop dat de Rijksoverheid gaat bijdragen. De aandeelhouders zijn onderdeel van de lobby om dit voor elkaar te krijgen.
Wat voor ons als aandeelhouder van groot belang is, is het antwoord op de vraag of de Rijksoverheid bereid is te investeren in de luchthaven. Als dit niet gebeurt moeten we kritisch kijken of wij als aandeelhouders gezamenlijk draagkrachtig genoeg zijn om de luchthaven in stand te houden en hiertoe bereid zijn.
“Op het moment heeft corona de luchtvaart echter in gijzeling. Er wordt weinig gevlogen. Landelijk is de verwachting dat het een tijd zal duren voor sprake is van volledig herstel. Het is niet mogelijk in te schatten in welk tempo de luchtvaart zich na corona herstelt. Wij zijn van mening dat voor GAE een rol blijft weggelegd als luchthaven in het Nederlandse systeem van luchthavens. En wat we zeker weten is dat er behoefte blijft aan opleidingen zolang er vliegtuigen vliegen. Dat er vluchten nodig zijn om organen en mensen te vervoeren voor transplantaties en dat er een goede landingsplek moet zijn voor de traumaheli. Dat het belangrijk is om te investeren in het onderzoek naar de toegevoegde waarde van drones en hoe we voorkomen dat drones de reguliere luchtvaart verstoren. En dat de luchthaven zorgt voor bedrijvigheid en daarmee werkgelegenheid in onze gemeente en in het hele Noorden. Ook om deze redenen vinden wij het behoud van GAE belangrijk.”
“Het gaat aan mij voorbij waarom FB Oranjewoud überhaupt betrokken is bij GAE als partij”
Jurryt Vellinga fractievoorzitter van Leefbaar Tynaarlo:
VRIES - “Het is een mistig dossier. Er is veel onderzoek naar gedaan, het heeft een lange historie en er zijn heel veel meningen over. Daardoor is wat wel of niet waar is erg lastig te achterhalen. Maar er is één grote misvatting: mensen denken dat hebben van deze aandelen inhoudt dat je verantwoordelijk bent voor de verliezen van GAE. Dit klopt niet. Ooit is er bij de overname van de aandelen van het Rijk naar de Provincies een intentieverklaring opgesteld, met de intentie om GAE in stand te houden. Daardoor werden Provincies en gemeentes verplicht hun best te doen voor GAE. Alleen door het project Toegangspoort van het Noorden, waarbij gemeentes en Provincies 45 miljoen euro extra in GAE hebben geïnvesteerd, is er juridisch gezien ruim voldaan aan deze intentie. Wat betreft de aandelen discussie van afgelopen week, het gaat aan mij voorbij waarom FB Oranjewoud überhaupt betrokken is bij GAE als partij. De aandelen van het vliegveld horen bij de gemeentes en Provincies te liggen of bij GAE zelf. Zo blijft het bij de bewoners. “
Zuivere besluiten
“De voormalige directeur van GAE heeft aangegeven dat er zes tot acht miljoen euro op jaarbasis nodig is om het vliegveld open te houden. Er is inmiddels een lobby voor opgericht om het Rijk zover te krijgen. Maar de Ontwerp-Luchtvaartnota 2020-2050 van de Rijksoverheid stelt dat wij als regionaal vliegveld geen recht hebben, vooralsnog, op staatssteun: ‘Met name voor Eelde en Maastricht geldt dat provincies flink geïnvesteerd hebben in het overeind houden van de luchthavens. Het Rijk ziet de luchthavens als zelfstandige ondernemingen en levert daarom geen financiële bijdrages. Als er wel bijdrages worden gedaan, bijvoorbeeld door provincies, dan moeten ze zich houden aan de Europese regels voor het verlenen van staatssteun.’
Volgens Vellinga kan dit betekenen dat de Provincies Drenthe en Groningen en betrokken gemeentes geld moeten investeren om GAE open te houden in de toekomst. “Maar dat is nu nog onduidelijk. Pas wanneer het duidelijk is wanneer het Rijk niet wil bijdragen aan GAE, dan kun je eerlijk kijken of je als gemeente Tynaarlo aan de kosten wilt bijdragen. Dan is het zuiver en kun je afwegen ten koste van wat je GAE wilt blijven steunen. Nu voelt het als gemeente dat je elk ticket naar Turkije met 100 euro sponsort bij een vlucht vanaf Eelde. De baanverlenging heeft ook niets opgebracht. De RUG deed een onderzoek die liet zien hoe de verlenging van de baan van veel toegevoegde waarde is voor het bedrijfsleven. ‘Een verbinding met de rest van de wereld’ noemden zij het, maar toen er van het bedrijfsleven gevraagd werd om een bijdrage te leveren, kwam er niets. Ik ben er niet heel optimistisch over zoals je merkt. Daardoor is de toekomst van GAE in ieder geval niet gegarandeerd. Als je heel zakelijk kijkt dan denk ik dat afgeschaald en klein doorgaan een reëler scenario is voor de toekomst van het vliegveld. Ons standpunt als partij is dan ook: als het Rijk wil bijpassen dan zijn wij voor, zo niet dan zal er een nieuwe discussie gevoerd moeten worden.”
“Ik zie kansen in de verduurzaming voor GAE”
Meiltje de Groot, nieuwe directeur van Groningen Airport Eelde (GAE):
EELDE - “Ik vind het fijn dat de Asser aandelen nu in handen zijn van gemeente Tynaarlo. Het is goed dat de aandelen in handen zijn van bestaande aandeelhouders. Het betekent minder versnippering van de aandelen en daardoor blijft er een eensgezind beleid. Ik begrijp dat het een tijdelijk besluit is, maar ik ben er blij mee. Het geeft rust en het is een goede oplossing.”
Kansen
“Ik heb eerder gewerkt voor Schiphol en Twente Airport. Twente Airport was eerder alleen een militair vliegveld en toen ik er kwam hebben we er ook een civiel vliegveld van weten te maken, met plek voor verduurzaming. Daar zie ik nu ook kansen voor GAE. Het is duidelijk dat de luchtvaart en luchthavens moet innoveren en verduurzamen. Wij gaan daar een actieve rol in spelen.”In de Ontwerp-Luchtvaartnota 2020-2050 staat dat de Rijksoverheid verwacht van de luchthavens dat zij met de belanghebbende partijen in hun regio de gewenste ontwikkeling verkennen. Ze moeten rekening houden met de door de Rijksoverheid geschetste ambities, waaronder verduurzaming valt. Na deze regionale verkenning beslist de Rijksoverheid over de verdere ontwikkeling van de luchthavens. De Groot: “Daarom zijn wij gestart met het innovatie- en duurzaamheidsinitiatief NXT Airport. Samen met partners als New Energy Coalition, KLM Flight Academy en vele anderen wordt er binnen NXT Airport gewerkt aan projecten gericht op de verduurzaming van de luchtvaart. Door het elektrisch vliegen voor korte afstanden zal er bijvoorbeeld tachtig procent bespaard kunnen worden op de kosten en daarmee zal de ecologische voetafdruk verkleind worden. De ontwikkeling van waterstof als brandstof zal daarbij ook een ontzettend belangrijke rol spelen. Met NXT Airport willen we als proeftuin fungeren, juist binnen de thema’s die goed bij onze regio en onze luchthaven passen. Hierbij willen we graag ook andere (regionale) partners uit het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en overheden uitnodigen om zich aan NXT Airport te verbinden om gezamenlijk stappen te zetten richting een duurzame luchtvaart”
Vliegveld als maatschappelijk infrastructuur
“Waar wat mij betreft een verandering in komt is dat men dit vliegveld gaat zien als maatschappelijke infrastructuur. Het vliegveld is voor het Noorden net zo van belang als spoorwegen en snelwegen. Nu worden deze kleinere vliegvelden beschouwd als privaat, maar dat zijn ze zeker niet. Zo stijgt de traumahelikopter op vanaf vliegveld Eelde, huizen wij een vliegschool en kunnen wij een uitkomst bieden voor vakantievluchtverkeersdrukte in het westen. Ik ben nog maar twee weken hier en kan niets beloven, maar wil wel een realistisch beeld neerzetten wat betreft mijn visie voor GAE, ook richting Den Haag. Het wordt tijd dat de drie Noordelijke provincies de krachten bundelen. Compromissen sluiten, zodat er grote besluiten genomen kunnen worden.”
“Het heeft nooit zin om (gemeenschaps)geld in bodemloze putten te gooien.”
Willem Nieman- tijdelijk raadslid- GroenLinks Fractie Tynaarlo
Vries – “Op vijf januari hebben we een debat gehad en hebben we bijna drie uur gesproken over de ‘tijdelijke’ overname van de Asser aandelen in Eelde. Aandelen ‘tijdelijk’ overnemen bestaat namelijk niet. Als GroenLinks fractie zijn wij tegen dit raadsbesluit. Wij willen GAE niet financieel steunen met gemeenschapsgeld. Ons standpunt is namelijk dat GAE zonder gemeenschapsgelden zou moeten kunnen functioneren en dat is tot nu toe in alle jaren niet gelukt.” Het Rijk heeft tot op heden aangegeven GAE niet financieel te willen ondersteunen.
“Formeel heb je geen verplichtingen als je aandelen hebt, alleen in statuten van GAE staat dat de aandeelhouders zich moeten inzetten voor het in standhouden van GAE. Ondanks alle kansen die GAE heeft gekregen is het niet gelukt om er in al die jaren een winstgevend bedrijf van te maken. Alle initiatieven, zoals baanverlenging en routefonds om lijnvluchten en meer passagiers naar GAE te halen, hebben gefaald. Het heeft nooit zin om (overheids)geld in bodemloze putten te gooien. Er wordt vaak het argument van werkgelegenheid gebruikt om GAE in stand te houden, maar in werkelijkheid zijn er ongeveer 40 banen direct in dienst van GAE. Overige indirecte banen bij externe bedrijven kunnen mogelijk voortgezet worden op andere plekken. Ooit was het doel van de luchthaven begin jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw om de slechte verbindingen via trein en auto te kunnen aanvullen. Dat is de reden waarom er een vlucht kwam naar Schiphol. Maar nadat deze infrastructuur beter werd, werd de vlucht naar Schiphol overbodig. Waarom zouden wij dit in stand willen houden? Het achterland is te klein, er wonen niet genoeg mensen in het Noorden om gebruik te maken van de vluchten. Ook de belasting van het milieu bij het vliegen over korte afstanden speelt hierbij mee. Je kunt beter investeren in goede treinverbindingen. Bovendien zijn er veel klachten over de vliegschool. Het vele stijgen en dalen geeft irritatie bij de omwonenden.”
“De aandeelhouders gaan overigens helemaal niet over de vraag of de luchthaven blijft bestaan, dit is een aangelegenheid van de Rijksoverheid. Maar omdat de luchthaven verlies lijdt op de exploitatie, zal er op enig moment wel een beroep op de aandeelhouders worden gedaan. Stel dat GAE failliet gaat, dan staan de aandeelhouders met lege handen en bepaalt de Rijksoverheid wat er met het luchthaventerrein gaat gebeuren. Dan zal het terrein, met de landingsbaan van 2,5 km lang en alle infrastructuur, opnieuw moeten worden ingericht. Dat geeft extra kosten en er is een hoop onduidelijk over welke verplichtingen het met zich meebrengt. Of het handig is voor gemeente Tynaarlo om deze aandelen van gemeente Assen ‘tijdelijk’ in handen te hebben is nog maar de vraag.
