Langdurig applaus voor openluchtspel De Toren Sprek
VRIES – De organisatoren van ‘De Toren Sprek’ wilden graag van het publiek weten wat ze ervan vonden. Drenten uiten zich niet zo uitbundig. De stijf uitverkochte tribune gaf een staande ovatie en een langdurig applaus. Dat zei alles. Zelfs ‘westerling’ Trui Koert, nazaat van de createur van de tekst, vroegere huisarts Koert, kon het niet in woorden omschrijven. “Fantastisch, geweldig”, was haar reactie. Ook dat zei genoeg.
Het kwam zaterdagavond, aan de voet van de sfeervol verlichte kerktoren, tot een apotheose, na een rumoerige voorbereiding, waarin de zeventig acteurs (de jongste 7, de oudste 83 jaar) alleen maar slecht weer troffen en uitgerekend op de premièreavond een hels onweer losbrak. Het zwartste scenario. Halverwege werd het openluchtspel – geopend door wethouder Theun Wijbenga door afwezigheid van burgemeester Marcel Thijsen- gestaakt. De mensen werden naar de kroeg gedirigeerd. Na een oponthoud van anderhalf uur zaten de vijfhonderd toeschouwers gewoon weer op de tribune. Ook de acteurs, op een na, een paard (!), dat bang was voor het onweer. Zaterdagavond was het weer fantastisch. De Toren Sprek kreeg wat het verdiende, want wat een werk is er verzet. De zoveel acteurs uit de oude gemeente Vries, de kleding uit vervlogen tijden en de rekwisieten. Dan het stuk. De oorspronkelijke Toren Spreekt (in het Drents vertaald) verbeeldt de historische gebeurtenissen van de oude gemeente Vries. Van de oertijd tot de golfbaan in Zeijen. “D’r gingen grote iesklonten over West-Europa”, sprek de toren fraai. Je kwam ogen tekort wat voorbij passeerde. De strijd om de macht in diverse perioden werd prachtig verbeeldt. Zoals de christenprediker Willehad en de schaapsherder van Rhee (compleet met schapen) die niets wilde weten van Johan Piccard. Meester Crone had een veurtrekkersrol in de ontwikkeling van Ollemeulen. Daarbij een hele groep schoolkinderen. Een schattig gezicht, kinderen op klompjes en in ouderwetse kleding. Dezelfde kinderen beeldden het nieuwe ‘vleigveld’ (“een vleigveld in Ubbenao?”) uit door papieren vliegtuigjes het publiek in te gooien. En dan de ‘kiepkerel’ van Punt, met al zien verkoopwaar, zelfs ‘jerretellegies’. “D’r is altied keur en ik vraog host niks d’r veur”. Het tweede deel begon met ‘Witte Wieven’ op Bunnerveen (“d’r waren nogal wat witte wieven”, klonk het op de tribune). ‘Peiter Lappie’ werd groots onthaald. Met zien koffer vol lappies stof. Tynaarlo werd op de kaart gezet door blikfabriek, pianofabriek en het zwembad (“je hebben een bult zaand neudig en een grote koel”, sprek de toren.) “De badmeester had meer kilo’s aan de hengel dan de plaotselijke visclub”. Het kreeg vervolgens een internationaal karakter, door de komst van de Spanjaarden, Fransen en de Duitse bezetters. Een motor met zijspan denderde voorbij, niet echt soepel rijdend. Na de ellende het feest van de bevrijding. Publiek staand. Het verenigingsleven kwam tot bloei, de handel ook en Vréeis stond bekend om de ‘vrouwenmarkt’. Een rieke heer oet Roon had het voorzien op Bunnerveen. “De Bunnerboeren werden al ‘winderig’ bij de gedachte”. Dolkomisch was de scène van de eerste naturisten (boksem oet) in Bunne. Omwonenden loerend over de schutting. Uitgebreid. De naakte personen, wegrennend, met alles erop en eraan. Dan de scheuvellopers oet Donderen, met de toegejuichte wereldkampioen en dunderboer Harm Kuipers. Aan het eind de hedendaagse tijd, met de zogenaamde golfbaan in Zeijen. “Kleren maakt niet uit, als het maar geruit is”, zegt de golfer, die alles ruit heeft en het spel “ballegie in koelegie” noemt. Dan zwijgt de toren (spreker: Simon Koops). “Ik moet mijn meerderheid erkennen in een zeldzaam bloumpie, de Kornoelje”. “Je mag niks zeggen, normaal kun je corrigeren, nu moet je het uitbeelden”, zegt toneelspeler Fenno Scheeringa over zijn eenmalige ervaring. Al denkt Geerts daar anders over: “tot 2082”. Een van de bezoekers had het slotakkoord. “Het was niet mooi, het was heel mooi”! De Toren spreekt niet meer. Maar er zal nog lang worden nagepraat over deze unieke voorstelling.
