"Het is nog steeds het Afrika zoals wij dat kennen"
VRIES – Michiel Visser is terug op aarde. De Vriezenaar was van november tot januari in een andere wereld, West-Afrika, waar hij deelnam aan een fietstocht van 5500 kilometer, voor het goede doel. Het doel werd bereikt: het bouwen van een nieuwe school. Winter, die regelmatig voor deze krant berichtte, kijkt terug.
Of het meeviel of tegen? Het klinkt gek, maar het viel mee", zegt Visser . Beelden zeggen meer dan woorden. En dus toont hij de film. Het zijn beelden die herkenbaar zijn en toch onvoorstelbaar. "Het is nog steeds het Afrika zoals wij dat kennen", weet Michiel. Die typische Afrikaanse gewoonte om alles op hun hoofd te dragen bijvoorbeeld. "Het lijken evenwichtskunstenaars. Ze hebben wel een doek op het hoofd. Maar soms staat iets scheef. Maar ik heb er nooit iets af zien vallen. Strohutjes zijn er nog altijd. Naast overal mensen ook overal dieren. Niet veel wild, meer ‘boerderijdierenwild’. Ze lopen ook over de weg. Je leert dan het verschil in gedrag. Geiten zijn bereid om aan de kant te gaan, maar schapen blijven gewoon doorlopen. Je ziet ook dode dieren langs de weg. Die worden niet opgehaald. Een ‘dienst dode dieren’ is daar niet. Ook een Wegenwacht bestaat er niet. Je ziet soms vrachtauto’s zonder band. Ze staan rustig twee dagen te wachten. Intussen koken ze een potje. Er rijden onvoorstelbare wrakken. Soms koersen ze diagonaal, doordat het niet anders kan. Ondanks de verkeerschaos gebeuren er weinig ongelukken. Afrika is niet veel veranderd. Wel hebben de mobiele telefoons hun intrede gedaan (ze hebben de telefoonaansluiting overgeslagen). Ze lopen er allemaal mee, behalve kinderen. En of ze er ook allemaal iets mee kunnen is de vraag. De mensen zijn er wel veel mee bezig. Bij elk bedrijfje hebben ze wel iets als beltegoed. Het is hun statussymbool". We zien mensen op blote voeten, ezelskarren en toch ook veel brommers. "Van Chinese makelij. De benzine voor die brommers wordt gehaald van pompstations en ze verkopen het dan op straat in oude drankflessen. Dan schilderen ze de merknaam van het pompstation erbij". Kortom: de kloof met het rijke westen is enorm. "Wij maken ons druk over CO2- uitstoot. Nou, wij hebben meegemaakt dat een auto zoveel rook ontwikkelde dat je helemaal niets zag. Maar niemand die zich er druk over maakt. Bij hen telt dat de auto rijdt. In Senegal bestaat een wet die verbiedt het invoeren van auto’s van 5 jaar oud. In de praktijk kan niemand zo’n auto betalen. Resultaat: alleen maar sloopauto’s op de weg. Crisis? Afrikanen weten wel een beetje hoe wij leven. Als ze ons zagen met meerdere fietsen op de bestelwagen dan willen ze er ook eentje. Als je dan zegt dat je deze nodig hebt wijzen ze op de wagen: "je hebt vier fietsen. Die gebruik je toch niet?". Soms vragen ze wat een fiets kost. Dan zeggen we 200 euro, terwijl ze in werkelijkheid 2000 euro kosten. Ze weten echt niet dat wij hele andere bedragen kennen. Dan praat je ook niet over een crisis waar miljarden mee gemoeid zijn. Je denkt wel eens: moeten we streven dat ze daar hetzelfde hebben? Wij zien in dat bijvoorbeeld de olie opraakt. We verspelen heel veel energie. Geld geven? Ja, je bent er een ‘wandelende bank’. Maar je kunt niet iedereen wat geven. Je kunt wel vis uitdelen, maar je kunt beter laten zien hoe je moet vissen. Kinderen bedelen wel eens. Dan vragen ze ‘cadeau’ en bedoelen ze geld. Zelfs kleintjes die nauwelijks beseffen wat ze zeggen. Soms gebeurt het ook door volwassenen. In Ghana vroegen ze bijvoorbeeld gewoon om eten, terwijl deze mensen toch wat minder arm zijn. Maar ze zijn assertiever. Over het algemeen zijn Afrikanen heel creatief. Ze worden gedwongen om te doen met wat er is. En dan brengt ze heel ver. En toch snap je af en toe niet hoe die lui geld verdienen. Dan ben je in een dorp, waar twintig handelaren allemaal hetzelfde verkopen: stapels uien. Er wordt verder ook niks weggegooid; alles is bruikbaar". Dat zien we bij een woning, waar motorblokken en andere onderdelen voor het huis tot het dak zijn opgestapeld. "Opmerkelijk is de verschijning van openbare waterpompen. Die zijn gerealiseerd door ontwikkelingshulp. Je ziet dan mensen twee keer op een dag heen en weer fietsen met 20 liter water. Langs de weg zag je ook veel branden. Niet uit baldadigheid aangestoken, maar bedoeld om het land vruchtbaar te maken. De hygiëne is zoals verwacht niet zo Westers. Nee, de afwas deden we met drie bakken en je kunt ook niet zomaar in een meer duiken. Iedereen heeft wel eens wat diaree gehad. Zelf heb ik weinig last gehad. Sommigen fietsten een paar dagen niet. Ik had de wilskracht, ook als ik me wat minder voelde, om toch door te zetten. Bijzonder was het fietsen in de bergen in Togo, want voor het overige was het landschap plat. Veel natuurschoon is er ook niet. Bijzonder was ook de ontvangst overal. Je werd met open armen ontvangen. In Burkina Faso waren we in een dorp waar ze nog nooit een blanke in het dorp hebben gehad. Je zoekt dan altijd de ‘chef de village’ op (zeg maar de burgemeester) en dan is het goed. Ja, het hele dorp loopt dan uit. Maar ook als je ergens langs de weg een tentenkamp opslaat vormt dit nooit een probleem. Veiligheid? Winkels hebben wel dikke sloten op de deuren en hotels ommuurd en bewaakt. Ach, en als je een lunch had in Ghana en honderd mensen druk zetten, blijkt er achteraf wel wat gestolen, maar dat is maar kruimelwerk. Wij zetten de fiets wel op slot. Maar we hebben de fiets ook eens tegen betaling laten bewaken door een stel jongeren. Maar ze stelen die fietsen niet, want de sociale controle is groot. Je krijgt verder weinig mee van de dagelijkse problemen. Op tv gaat het vaak over politieke onrust".
"Het doel is bereikt. Er is genoeg geld binnen om een school te bouwen. We waren even bang dat door de onrust in Mali dat de voorzitter van de stichting Touaregsmali er vandoor zou gaan met het geld, maar het is bevestigd dat dit niet gebeurd is. Ik heb er alle vertrouwen in. Die man heeft een goed hart. Natuurlijk zijn er negatieve gevoelens over de Touaregs, die geronseld werden door het Ghadaffi-bewind. En dat luxe gebouwen (maar ook bruggen) gefinancierd zijn door Libisch geld. Maar als je niks hebt ben je makkelijk te paaien. Maar die school die gebouwd gaat worden- als het klaar is ga ik er naar toe en ik wil dan ook graag de voorzitter van de stichting ontmoeten-is voor kleine kinderen. En die zijn onschuldig".
