Natuurbelang De Onlanden bewaakt al twintig jaar de kwaliteit van het natuurgebied

“Drenthe tot aan het wad via beeksystemen met elkaar verbinden, dat moeten we op de politieke agenda zien te krijgen”

REGIO – Twintig jaar geleden werd De Onlanden gelanceerd als overkoepelende naam voor de versnipperde natuurgebieden in Eelde, Peize, Roden, Leek en Groningen Stad. Het doel: één groot natuurgebied door de combinatie van waterberging en natuur. Een gebied waar de natuur lekker haar gang kan gaan, er door de grootte ruimte is voor nieuwe diersoorten én er weinig beheer nodig is. Dat doel is zeker geslaagd, weet Herman Sips, voorzitter van Natuurbelang De Onlanden: “Je waant je hier op de Bosplaat van Terschelling. De uitgestrekte rietvelden, de jagende kiekendieven erboven. Het is een unieke natuurbeleving.”

De boerderij van Sips en zijn vrouw Harmike ligt middenin De Onlanden. Het huis dat dateert uit 1850  en biedt een fenomenaal uitzicht over het natuurgebied dat reikt tot aan Stad. Vierentwintig jaar geleden kocht Sips het perceeltje aan de Sandebuur. “Koeien d’r uit, wij erin”, lacht de voorzitter van Natuurbelang De Onlanden terwijl hij de deur van de prachtig verbouwde boerderij openzwaait. Na een rondleiding door de voormalige stallen en de deel, strijken we neer in een paar comfortabele lederen fauteuils in de woonkamer in het voorhuis.

“Een millenniumdoel was het, De Onlanden”, begint Sips die de naam twintig jaar geleden de ether in slingerde. Een groot natuurgebied zou een prachtige oplossing zijn voor alle versnipperde stukken natuur in de regio, was de mening van de van huis uit bioloog die samen met een aantal andere natuurliefhebbers een stichting oprichtte. “Het is gelukt om er één aansluitend gebied van te maken. Het gebied wordt beheerd door vier verschillende terreinbeheerders: Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Het Drentse Landschap en Het Groninger Landschap. Zij zijn in staat gebleken over de eigen grenzen van het natuurgebied heen te kijken. De meerwaarde van het totaal goed in te schatten. Hier is het op één na grootste nieuwe natuurgebied van Nederland gecreëerd”, legt Sips uit.

Unieke natuurbeleving

“Een uniek gebied dat heel erg wordt gewaardeerd”, zegt hij over De Onlanden. “De uitgestrektheid is uniek. Mensen zijn onder de indruk van de schoonheid. Je moet eens weten hoeveel mensen stilstaan bij de Hooiweg. Tot aan de horizon zie je alleen maar natuur. Je waant je hier op de Bosplaat van Terschelling. De uitgestrekte rietvelden, de jagende kiekendieven erboven, een unieke natuurbeleving.” Tijdens de coronaperiode was De Onlanden dé hotspot voor dagrecreatie. “Ongelooflijk veel mensen die er met de fiets even een pitstop maakten. Ik zeg wel eens: De Onlanden is het nieuwe Stadspark van Groningen. De groene long van de stad.”

Natuurbelang De Onlanden bestaat uit drie gedreven mannen: Wim van Boekel uit Peize, ‘al 15 jaar de drijvende kracht achter de stichting’, volgens Sips, penningmeester Henk Timmerman, eveneens uit Peize en Herman Sips. Van Boekel verlaat de club wegens verhuizing naar de Friese waddenkust. “Wim is een geweldige veldbioloog, een natuurman in hart en nieren. Op een ouwe herenfiets en een verrekijker trekt hij het gebied in. Hij doet onderzoek naar broedvogels en zoogdieren in De Onlanden en zorgt ervoor dat er ieder jaar rapporten op tafel liggen. Hij is de spil in het Onlandennetwerk. Zo onderhoudt hij contacten met vrijwilligers, De Onlanders (de tientjesdonateurs), de terreinbeheerders, gemeenten en het waterschap. Daarnaast verzorgt hij de website, de nieuwsbrieven en excursies. De plek die hij achterlaat is onmogelijk door een persoon in te vullen. Hij deed zoveel. Die eer komt hem echt toe.”

Groter geheel

De Onlanden is onderdeel van een veel groter geheel, legt Sips uit. “De doelstelling voor de toekomst is het herstel van het hele beeksysteem van Drenthe tot aan het wad. Dat stromingen van het Fochtelooerveen, de Hunze en het Drentsche Aa-gebied samenkomen in het Reitdiep en uitmonden in het Lauwersmeer waarna het water de Waddenzee instroomt. De bedoeling is om Natuurpark de Drentsche Aa, het Fochtelooerveen, De Onlanden en Nationaalpark Lauwersmeer via beeksystemen met elkaar te verbinden. Dat moeten we op de politieke agenda zien te krijgen. Nu is het aan de noordkant van de A7 nog een puinhoop. Er moet een betere verbinding met het Reitdiep komen. Onze functie is ook een beetje de luis in de pels. Of beter gezegd: wij kunnen verder onze nek uitsteken dan bij voorbeeld een Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten dat kunnen. Zij zijn meer met handen gebonden. Zo liggen er plannen voor windturbines. Die dingen zijn 150 meter hoog, compleet met lampen en knipperlichten. Moet je dat willen langs een prachtig natuurgebied? En het waterschap is van plan stuwen aan te brengen en dijken te verhogen. Ze willen het waterpeil kunnen aanpassen. Daardoor krijgt het waterniveau in De Onlanden een minder natuurlijk verloop. Dit zijn mogelijke bedreigingen. Net als de Lelylijn, een treinverbinding van Groningen via Drachten naar Lelystad. Die loopt langst de A7, vlak langs De Onlanden. Het is van belang dat we gezamenlijk optrekken. Een vuist maken. Niet dat we misschien iets kunnen tegenhouden, wat moet moet. Wel kunnen we zeggen: we willen er een stuk natuur voor terug. Compensatie afdwingen. Onze rol is om de kwaliteit van het natuurgebied te bewaken. Daar hoort inhoudelijke kennis bij.” 

Otters en roerdompen

Het natuurgebied dat zo’n dertig vierkante kilometer beslaat heeft ook gezorgd voor nieuwe inwoners. “De Onlanden heeft een fantastische variatie aan vogels. Ook zeldzame soorten. De roerdomper bijvoorbeeld. Dat is een soort reiger met een heel laag geluid dat je over kilometers afstand hoort, of eerder voelt, zo laag is het. Hij staat met zijn snavel omhoog om niet op te vallen tussen het riet. De otter leeft hier en nu is het wachten op de zeearend en de bever. De eerste bever van de Onlanden is al geboren, aan de andere kant van de A7. Het is nu wachten tot –ie oversteekt.”  Sips ziet de bever graag komen in het natuurgebied. Ze leefwijze van de bever zorgt ervoor dat het ook andere dieren aantrekt, zegt hij. “Otters gebruiken beverburchten om in te slapen.” Ook de mogelijke komst van de wolf ter sprake. En dat ligt nogal gevoelig, weet Sips. “Er zit veel emotie achter de wolf. Als je naar de Onlanden kijkt zou de wolf prima samen kunnen gaan met de natuurinfrastructuur. Maar een wolf op het Balloërveld, een heidegebied waar schaapskuddes lopen is niet wenselijk. Het ligt gevoelig.” Ook met de variatie in de flora zit het goed in De Onlanden. “De Onlanden heeft een compleet ecosysteem waarin alle vertegenwoordigd is. De flora en fauna nemen toe omdat het gebied zo groot is. Omvang is van belang voor variatie.”

Versterking

Met het vertrek van Wim van Boekel kan Natuurbelang De Onlanden wel wat versterking gebruiken, zegt Sips. “Een opvolger voor Wim is moeilijk te vinden, hij deed zoveel. Dat lukt alleen als we alles wat hij deed over meerdere personen te verdelen. Het is van belang dat we mensen weten te vinden die zich willen inzetten voor instandhouding en versterking van dit unieke natuurgebied. Zo zoeken we mensen die de website en sociale media kunnen onderhouden en ook het contact met onze donateurs. Daarnaast zoeken we mensen die de kennis van het natuurgebied vergroten én uitdragen. En we zijn op zoek naar goede netwerkers. Mensen die De Onlanden goed kunnen vertegenwoordigen bij partijen als gemeenten en de provincie.” Wie zich geroepen voelt mag Herman Sips een mail sturen: h.sips@icloud.com. Ook nieuwe Onlanders zijn van harte welkom. Onlander ben je al voor een tientje per jaar. Daarvoor krijg je de nieuwsbrief, twee keer per jaar Onlandenberichten én een jaarlijkse excursie door het gebied. Aanmelden gaat heel gemakkelijk via de website: www.natuurindeonlanden.nl/onlanders.