Experts buigen zich over vondst Gert Luttje

ZUIDLAREN – Vorige week heeft men in de Krant van Tynaarlo kunnen lezen over de vondst van Gert Luttje. Hij vond in het stookhok van het Noorder Sanatorium een bijzonder document. Een vermeend ‘Telegramm aus dem Deutschen Reich’. Getekend door ene ‘Rudolfh Edde’. Nadat Luttje contact zocht met de Krant van Tynaarlo zijn er een aantal experts ingeschakeld. Zo kwamen afgelopen woensdag historici Rense Schuurmans en Monique Huizer van Lentis Erfgoed bij Luttje langs en op vrijdag stond het Drents Archief voor de deur in de persoon van Jan de Jonge. De bevindingen.

Schuurmans en Huizer vinden het interessant, maar kunnen over de echtheid weinig kwijt. “Daar zal het Drents Archief allicht meer over weten”, laat Schuurmans weten. Wel weten ze: “Dat opleidingsinstituut van de Kriegsmarine is inderdaad in het Noorder Sanatorium gevestigd geweest.” Huizers eerste reactie is het vermelden waard: “Kwijl! Dat is mijn standaardreactie bij een dergelijke vondst.” Toch is ook voorzichtigheid geboden met een vondst als deze: “Je moet op de hoede zijn voor fake news. Al lijkt me dit echt, dat kun je zien aan de inktrot. Een fenomeen dat herkenbaar is bij documenten uit die tijd.” Huizer legt de vondst tevens aan haar vader voor, die sceptischer is en dat als volgt beargumenteert: “Het machineschrift laat geen inktmisveegjes zien, iets dat al mijn getypte historische ansichtkaarten wel laten zien. Daarnaast vertaalde ik vertaalde ‘wir werden segnen’ als ‘wij willen overwinnen’, er staat echter ‘wij zullen zegenen’. Een typische woordverandering van een vertaalmachine die van ‘siegen’ ‘segnen’ maakte en het is ondenkbaar dat het oppercommando namens de Führer zal stellen dat de Führer trots op hen is, terwijl het inhoudelijk om een evacuatie/vlucht gaat. Pas op dat je hier niet in de luren genomen wordt! Tot slot: ik heb net nog even in mijn oude leerboeken van de Intensive Treatment opleiding gekeken. Het ruitjes papier van de rol is niet afkomstig van een EEG  apparaat,  maar van een meersporig ECG apparaat. Die bestonden in de jaren 40-45 nog niet.”

Evelien Buckheim heeft namens Lentis Erfgoed onderzoek gedaan naar het Dennenoordterrein en het Noorder Sanatorium gedurende de Tweede Wereldoorlog. Zij reageert als volgt op de vondst: “Ik heb geen verstand van machineschriften, maar mij vielen meteen vreemde taalfouten op in dit document: Oberkommando (begint met umlaut op de O en mist een m) en ook ‘Segnen’ ipv ‘Siegen’ lijkt me een onwaarschijnlijke fout. De samenstelling van de tekst is sowieso ook raar. Er staat niet bij aan wie het gericht is en de ondertekening is net doorgelopen en onherkenbaar. Kortom, ik sluit me bij je vader aan, dit lijkt me geen authentiek document.” Dan blijft de vraag van wanneer het document dateert. Weinig hoop op een echte scoop blijft over voor Luttje,  die dinsdagmiddag.

Op vrijdagochtend komt Jan de Jonge namens het Drents Archief langs en hem valt meteen iets op: “Het is wel in hele slechte staat.” Hij kan zich vinden in de bevindingen van de voorgaande experts, maar schetst daarbij wel een belangrijke kanttekening: “Als het namaak zou zijn, dan rijst bij mij de vraag waarom? Waarom zou iemand in hemelsnaam een dergelijk document willen namaken? Bovendien zien de stempels op het millimeterpapier er authentiek uit. Dat ze veelal millimeterpapier in die tijd gebruikten, is bekend. Men had te maken met een papierschaarste.” De Jonge geeft aan dat er nog veel archieven gesloten zijn. Tot 1942 zijn ze nu beschikbaar en ieder jaar komt daar dus een jaar bij. Dat is belangrijk, want het jaar 1943 staat gestempeld op het millimeterpapier. “Wellicht vinden we dergelijke berichten terug in archieven van 1943, maar daar kunnen we nu niet bij”, legt De Jonge uit. Dit is vastgelegd in verband met het recht op privacybescherming. “Je kunt het zien als bescherming voor nog levende personen”, verklaart De Jonge. Hij zou het ondanks de bevindingen van toch graag laten onderzoeken. “Ik zou het graag voorleggen aan een restauratrice van het Drents Archief. Die zal ongetwijfeld een conclusie kunnen trekken over de authenticiteit. Daar kan ik nu zo 1, 2, 3 geen goed antwoord op geven.”

Naar aanleiding van het interview in de Krant van Tynaarlo raakt Luttje tevens in contact met een andere bewoonster. Zij blijkt het mapje al eerder in handen te hebben gehad. Daarbij geeft ze aan dat ze daar een aantal formulieren uit heeft gehaald en precies hetzelfde mapje in de vensterbank heeft gelegd. Het verklaart de bijzondere plek van de vondst. “Ze heeft verteld dat het zou gaan om twee tekeningen van soldaten in uniform. Jan de Lange belde me vandaag met de vraag of hij het telegram en het millimeterpapier nader mocht laten onderzoeken op authenticiteit. Het zou mooi zijn als ik de tekeningen bij het gevonden telegram en millimeterpapier kan voegen. Daarover hoor ik deze week meer.” Wordt vervolgd dus!