Bioloog Marijke Gordijn: ‘We houden onszelf voor de gek’

VRIES - Afgelopen week is de zomertijd weer ingegaan. Dat betekent een uur extra licht in de ochtend. Niet iedereen is een voorstander van deze maatregel. Marijke Gordijn is zo iemand. Zij is bioloog, om precies te zijn: chronobioloog. Zij is gespecialiseerd in de slaap en natuurlijke ritmes van mensen.

Aan de keukentafel in Vries legt ze uit waarom het onverstandig is om zomaar de klok een uur te verzetten. “In je lichaam heb je een biologische klok, eigenlijk zit die in elke cel van je lichaam. Als je de klok van je wekker aanpast, verschuif je alleen je waak/slaapritme. Je biologische klok is daar niet meteen op aangepast. Dat kan minstens een week duren, voor sommige mensen zelfs 4 weken. Je lichaam volgt van nature het licht- en donkerritme van de natuur. Door de klok te verzetten houden we eigenlijk onszelf voor de gek.”

De biologische klok heeft invloed op allerlei processen in je lichaam. Er mee schuiven heeft gevolgen voor je gezondheid. Gordijn: “Het natuurlijke ritme van je lichaam bereid je voor op allerlei activiteiten. Een uur voordat je wakker wordt beginnen er al allerlei processen. Zo gaat je hartslag omhoog en stijgt je bloeddruk. Zo kan je goed opstaan. Wanneer je ineens een uur eerder wakker wordt, zijn deze processen nog niet goed opgestart, mensen hebben daarom moeite met opstaan. Ook op andere processen heeft het invloed, zoals je spijsvertering. Veel mensen merken bijvoorbeeld dat ze rond lunchtijd nog geen trek hebben. Dat is logisch, de processen die ervoor zorgen hebben immers het idee dat het nog geen tijd is om te eten.”

Gordijn pakt haar laptop erbij, ze wil een publicatie van Biobank laten zien. Dit is een kenniscentrum in het Verenigd Koninkrijk, waardoor allerlei wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan. Een recent onderzoek laat zien dat mensen met een gezond slaapritme een kleinere kans hebben om te overlijden in de komende 7 jaar dan mensen die onregelmatig slapen. Ze licht het resultaat verder toe: “Als je geen regelmatig ritme hebt, dan lopen de klokken die verschillende processen aansturen niet in de pas. Daardoor functioneert je lichaam niet goed, het is dus ongezond.”

De chronobioloog heeft een aantal praktische tips voor mensen die moeite hebben met het verspringen van de klok. “Als je wakker wordt moet je meteen opstaan en niet nog even blijven liggen. Doe gelijk de gordijnen open en zoek het daglicht op. Daglicht is namelijk een belangrijke trigger voor je biologische klok. Op deze manier stelt je klok zichzelf het snelste bij.”

Gordijn heeft ook een boek geschreven over de biologische klok. Samen met neurobioloog Anneloes Opperhuizen beschrijft ze hoe de klok werkt, waarom het belangrijk is om ernaar te luisteren en geeft ze praktische tips hoe mensen er beter mee om kunnen gaan. “We vinden het belangrijk om deze kennis te delen, zodat mensen gezonder kunnen leven. We vertalen de huidige wetenschappelijke kennis over de biologische klok op een manier dat gewone mensen het snappen en er iets aan hebben. We weten nog lang niet alles over de biologische klok, maar wat we weten kan je wel al van alles mee in je dagelijkse leven.”