100 jaar landgoed de Braak

Wie: Boswachter communicatie en beleven Bart Zwiers 

Waar: Landgoed de Braak

Wanneer: Woensdag 23 december 202

PATERSWOLDE – Het is woensdagochtend, de lockdown is inmiddels een week gaande. Dat we dankbaar mogen zijn voor de natuur weten we inmiddels allemaal. Wie het niet wist voor de eerste lockdown, weet het zeker vanaf maart afgelopen jaar. Vanaf maart zijn er ontzettend veel wandelaars en natuurliefhebbers gespot door natuurmonumenten. Miljoenen mensen blijken van boswandelingen te houden en fietsen maar al te graag door landerijen en landschappen. Gelukkig is er een partij die sinds 1905 bezig is met het behoud van de natuur.  Natuurmonumenten.  In 1920, precies honderd jaar geleden, kocht Natuurmonumenten hun eerste landgoed met behulp van de inwoners van het dorp Paterswolde genaamd Landgoed de Braak. Dat is precies honderd jaar geleden. Ter ere van dit jubileum is er een boek over geschreven vanuit Natuurmonumenten. Daarom trekt de ongenode gast haar regenlaarzen aan en maakt samen met boswachter Zwiers en zijn dochter Merel een wandeling op Landgoed de Braak. Door de stromende regen welteverstaan!

Bij de ingang van Landgoed de Braak, aan de hoofdweg in Paterswolde, staat boswachter Bart Zwiers met zijn identiek geklede dochter Merel. Alleen heeft zij als accentje een knalroze muts op. Beide super vrolijk en ongedeerd door de regen. Merel mag mee omdat ze vrij is en omdat ze later boswachter wil worden net als papa vertelt ze. “Dan mag ik de hele dag rondrennen en wandelen,” vertelt Merel. “ Denk je dat jouw papa dat de hele dag doet als boswachter? Vraagt de ongenode gast. Zwiers lacht. De wandeling op het Landgoed de Braak begint goed.

Meteen is daar het Peemankeetje. “Het was vroeger, begin 1900, een kiosk van de Haagse limonade en mineraalwaterfabrikant van Keeken. Toen deze fabriek stopte, is er een kiosk naar het landgoed gebracht. Bezoekers betaalden hier 10 cent entree en kinderen 5 cent. Rond 1921 kwamen er jaarlijks wel tienduizenden bezoekers. De paardentram vanuit de stad Groningen stopte voor de poort en op het landgoed kon je varen in roeibootjes, rondrijden met een geitenkar, genieten van de uitdagende kettingbrug, het doolhof en de berceau. Het is nauwelijks meer voor te stellen, maar het landgoed was voor de wijde omgeving een recreatieve bestemming van toen bijna Efteling achtige allure, ” vertelt Zwiers.

Een stuk verderop staan een groep moeders met kleine kinderen bij de kettingbrug. De kinderen gieren en brullen, ondanks de regen wordt er heftig heeft en weer gerend. Wonderwel valt niemand. De brug hangt tot het water in de sloot. Het is dan wellicht geen Efteling, maar dat maakt deze kinderen helemaal niets uit. Ook dochter Merel rent naar kettingbrug en doet vrolijk mee. “Tot op de dag vandaag is het een van de meest bezochte landgoederen van het Noorden,” vertelt Zwiers.

Zwiers vertelt verder, “Wat ook leuk is aan Landgoed De Braak is dat het ontzettend groot lijkt. Je zou er bijna in kunnen verdwalen, maar het is relatief klein, 29 hectare aan grond. Het lijkt zo groot omdat de tuinarchitect Roodbaard het destijds in de negentiende eeuw heel erg netjes en mooi ontworpen heeft. Er zijn veel kromme lijnen. Bijvoorbeeld wanneer je onder de toegangspoort doorloopt en je volgt de hoofdweg van het landgoed, dan loop je eigenlijk continu in een bocht waardoor je nooit het uiteinde ziet. Roodbaard gebruikte ook veel zichtlijnen, alle natuurlijke vormen hier in het landschap zijn allemaal door hem bedacht. Zelfs de bult waar we nu op staan, vanaf hier kun je doorkijken naar de andere kant van het landgoed.  Het landgoed lijkt daardoor oneindig groot. Roodbaard was echt een  fenomeen in de negentiende eeuw in Noord-Nederland.”

Na een poos doorgewandeld te hebben, doemt er een muurtje op aan de linkerzijde. “Daar is de appelboomgaard en men noemt dit soort muren fruitmuren. Daar zetten ze appelbomen tegenaan. Tegen zo’n muur wordt het fruit namelijk eerder rijp omdat de muur warmte vasthoudt. Tegenwoordig zou je dat ook met de muren van je huis kunnen doen.“ vertelt Zwiers.

Ondertussen stampt Merel vrolijk in alle plassen en modderpoelen die zij tegenkomt. “Jeetje kijk nou toch, dit zijn grote modderpoelen geworden! Allemaal mensen die het helemaal kapot trappen. Als boswachter kun je hier niks aan doen helaas. Het hoort ook een beetje bij natuur. Anders moet ik allemaal asfalt gaan neerleggen, dat willen we ook niet. Gelukkig herstelt wel weer snel. Maar het is opmerkelijk dat er zoveel mensen zijn. Het is veel drukker dan anders,” merkt Zwiers op.

“Elke maandag en donderdag hebben we gelukkig een groot team vrijwilligers die het landgoed onderhouden. We hebben hier net een heel groot project afgerond, project landgoed herstel Paterswolde. Er zijn dertien landgoederen hersteld. Oude bomen vervangen door mooie nieuwe bomen, we hebben paden hersteld en alle vijvers uitgebaggerd. Zo kan het landgoed er hopelijk weer honderd jaar tegenaan,” aldus Zwiers.

Het boek Landgoed De Braak. Twee eeuwen cultuur- en natuurbeleving is verschenen op zeventien december en is via de boekhandel verkrijgbaar.