Kunstuitleenproject ‘Match’ brengt meesterwerken dichtbij de mensen

EELDE - Deze zomer reizen twaalf topstukken uit de Eregalerij van het Rijksmuseum af naar twaalf musea in Nederland. In elke provincie één. De meesterwerken worden in deze musea gepresenteerd naast een verwant werk uit de eigen collectie. Het wordt een intieme ontmoeting tussen twee kunstwerken: een perfecte ‘Match’. Ook Museum De Buitenplaats in Eelde mag zich tot de deelnemende musea rekenen.

Van 2 juli tot en met 3 september stelt Museum De Buitenplaats een uitzonderlijk duo van twee vrouwelijke kunstenaars tentoon. Het schilderij ‘De Serenade’ (1629) van Judith Leyster hangt in Eelde zij aan zij met een werk van Olga Wiese uit de eigen collectie, getiteld ‘Sandvikens Troost’ (circa 2003). Op de vraag waarom juist deze werken worden tentoongesteld bestaat er geen ingewikkeld antwoord vertelt junior conservator Barber van der Laan namens Museum De Buitenplaats.

‘Bij de aftrap van het project ‘Match’ was de keuze voor ‘De Serenade’ (1629) van Judith Leyster gauw gemaakt. Leyster is de eerste Hollandse vrouw die in de zeventiende eeuw meesterschilder werd; een eigenschap die destijds alleen aan succesvolle mannelijke kunstenaars werd toegeschreven. Het is dan ook erg bijzonder te noemen dat ze onder haar tijdgenoten zo beroemd werd. Hoewel er tegenwoordig weer meer aandacht voor haar werk is, wordt ze nog steeds in één adem genoemd met Frans Hals. Hals was de beroemde kunstenaar van wie Leyster op jonge leeftijd het vak leerde, ook al beschikte Leyster zelf duidelijk over dezelfde (of zelfs betere) schilderkwaliteiten. ‘De Serenade’ uit de collectie van het Rijksmuseum getuigt van dit talent: de luitspeler die Leysters serenade opvoert is een beetje van onderen geschilderd, waardoor wij als publiek toekijken en ons haast kunnen voorstellen hoe romantisch het getokkel moet klinken. Inmiddels zijn we eeuwen verder, maar de vooraanstaande positie van een talentvolle vrouwelijke kunstenaar is nog steeds niet vanzelfsprekend. Bij Museum De Buitenplaats dachten we gauw aan Olga Wiese (1944), een kunstenaar die in Groningen woont en werkt. Een slaapkamer in het Nijsinghhuis (nabij Museum De Buitenplaats) is door Wiese met fantasievolle wandschilderingen versierd. Sindsdien is de kunstenaar onlosmakelijk en op bijzondere wijze verbonden aan het museum. Zo schilderde ze het eigenzinnige ‘Sandvikens Troost’ (c. 2003) speciaal voor een tentoonstelling in Eelde. Op het werk bespeelt een figuur met Wiese’s zelfportret een minder vanzelfsprekend instrument: de zingende zaag. Of het haar wel zoveel troost brengt als Leysters serenade zou doen, kunnen we ons afvragen. Daarmee verschillen de werken erg van elkaar: de één is romantisch, de ander juist wat lastiger te duiden. Door de twee werken elkaar op verrassende wijze te laten ‘ontmoeten’ in dezelfde ruimte, hopen we dat bezoekers ze met andere ogen durven te zien.’

Kunstuitleen is weliswaar aan de orde van de dag, maar de uitleen van meesterwerken is toch wel opvallend, temeer omdat het niet vaak voorkomt legt Van der Laan uit. ‘Topstukken van het Rijksmuseum worden inderdaad niet vaak aan andere musea uitgeleend. Het is daarom des te bijzonder dat er maar liefst twaalf van zulke meesterwerken afreizen naar de provincies! Bovendien vormen de twee in Eelde getoonde schilderijen een buitengewone match. De twee vrouwen waren werkzaam in geheel verschillende periodes. Toch laten zij met de indrukwekkende kunstwerken zien dat hun talent en creativiteit geen grenzen kent – in welke tijd en maatschappelijke omstandigheden ze dan ook schilder(d)en. Voor het vervoer van de werken wordt een professioneel kunsttransportbedrijf ingeschakeld, die het werk met de grootste zorg naar Eelde brengt.’ De musea die aan dit project meedoen liggen verspreid over Nederland. Zij hebben elk een passend topstuk uit het Rijksmuseum uitgezocht om te combineren met een topstuk uit eigen collectie. Het project is een initiatief van de Stichting M6, onder het motto ‘Match’. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerd boek waarin alle 24 kunstwerken staan afgebeeld. Twaalf schrijvers hebben een bijdrage geleverd aan deze uitgave. Voor de match in Eelde is dat prinses Marilène van Oranje-Nassau, Van den Broek, die schrijft over de ontmoeting van Leyster en Wiese in de bijzondere setting van Museum De Buitenplaats. De centrale gedachte achter ‘Match’ moet een intieme samenkomst tussen twee kunstwerken opleveren legt Van der Laan uit. ‘Op initiatief van Stichting M6 komen deze zomer twaalf intieme topstukken uit het Rijksmuseum samen met werken uit andere musea in Nederland. Van persoonlijke portretten en aangrijpende scènes, tot huiselijke taferelen en een liefdeskoppel. Deze topstukken ontmoeten een verwant werk uit de eigen collectie van het museum, als een intieme samenkomst van twee kunstwerken. Het zijn niet de minste topstukken die te zien zullen zijn in de provincie, want velen komen uit de Eregalerij. Dat is de plek in het Rijksmuseum waar de absolute meesterwerken hangen. Van kunst zou iedereen moeten kunnen genieten en daarmee biedt ‘Match’ mensen de gelegenheid om meesterwerken dichterbij huis te bezoeken. Maar ook om de betreffende werken in een verrassende, unieke omgeving te bewonderen, want het is de eerste keer dat de topstukken op deze manier worden tentoongesteld.’

Naast Museum De Buitenplaats zijn de deelnemende musea: Gemeentemuseum het Hannemahuis, Groninger Museum, Stedelijk Museum Kampen, Museum Nagele, Museum Henriette Polak, Stedelijk Museum Alkmaar, Museum Huis Doorn, Museum Gouda, Zeeuws Museum, Museum het Markiezenhof en het Limburgs Museum. Het project is te volgen op de website www.schattenuithetrijks.nl. De presentatie in Museum De Buitenplaats wordt op feestelijke wijze geopend op 2 juli. Nadere informatie volgt op www.museumdebuitenplaats.nl.