Inwoners Donderen geconfronteerd met incidenten rondom Zorglandgoed Donderen
DONDEREN – Het nieuwe zorgconcept van voormalig Landgoed Loevestein, is nog maar drie maanden in werking en nu al zijn er tientallen incidenten gemeld door de inwoners van Donderen. De gemeente Tynaarlo sommeerde de directie van Zorg van Toen om in gesprek te gaan met de inwoners. Op maandag 4 december vond in Café Hoving een besloten bijeenkomst plaats. Hierbij aanwezig waren onder andere medewerkers van de gemeente, de wijkagent, het zorgteam en directeur Hans Zethoven.
Begin september ontwaakten de eerste verontrustende berichten. Zethoven wilde die zorgen destijds wegnemen en sprak over mensen met zorgindicatie 1 en 2. Hier had Zorg van Toen nog niet eerder mee gewerkt, maar in slechts twee maanden tijd wisten ze hier geschikt personeel voor te vinden. In juli dit jaar sloot de zorginstelling haar deuren wegens te weinig bewoners. Toen nog werden ouderen opgevangen met dementie. Die opvatting was bijzonder, aangezien Zorg van Toen grote wachtlijsten waarborgt. Genoeg ruimte. Toch werd besloten om in september de deuren te openen voor ex-verslaafden. Een woord wat toen erg gevoelig lag en meermalen werd ontkend. Nu blijkt dat niet alleen mensen met zorgindicatie 1 en 2 worden gehuisvest, maar ook in de zware categorie 3. Deze mensen hebben intensieve begeleiding nodig. Wat de inwoners van Donderen in het begin vooral kwalijk vonden, was de slechte communicatie vanuit Zorg van Toen. Ze waren niet op de hoogte en toen een bewoner overlast veroorzaakte, kwam Zethoven met een toelichting. Nu er in slechts drie maanden tijd zoveel incidenten zijn gemeld, werd een bijeenkomst ingelast. Maar de ruim vijftig aanwezigen op 4 december, gingen met meer vragen dan antwoorden naar huis.
Langdurige huurovereenkomst
Zorg van Toen heeft destijds een jarenlange huurovereenkomst getekend. Op 4 december bevestigde Zethoven dat hij met oog op dit contract wil zorgen voor gevulde kamers, om het contract de komende jaren te dekken. Dat leverde veel verbazing op in de zaal. Wie de website bezoekt van de zorginstelling ziet verrassende mededelingen. Zo stellen zij: ‘transparantie hoog in het vaandel te hebben’. Wetende dat in het begin nauwelijks gecommuniceerd werd en dat pas maanden later bekend werd dat een zwaardere zorgcategorie gehuisvest wordt. Het woord ex-verslaafden werd als eerste gebruikt door Dagblad van het Noorden. Nu blijkt deze aanname juist te zijn. Op de website publiceren zij: ‘we bieden ondersteuning om ernstige psychische klachten te voorkomen en uw verslaving te reguleren’. Marcel Elzerman van LeefbaarTynaarlo heeft namens zijn fractie als eerste vragen gesteld aan de gemeente over deze gang van zaken. Hij staat tussen de inwoners en voelt de onrust. ‘Ook ik was aanwezig op 4 december. Hans Zethoven heeft zich niet populair gemaakt. Incidenten die ter sprake kwamen, werden volgens hem niet veroorzaakt door zijn cliënten. De wijkagent die ook aanwezig was, bevestigde dit wél. Mijn zorgen blijven onverminderd groot. Ik ben van mening dat categorie 3 niet hoort binnen deze instelling. Dit zijn cliënten met een intensieve begeleidingsvraag en gedragsregulering. Eén categorie hoger, en er dient een hek om het terrein geplaatst te worden.’ Elzerman heeft zelf een achtergrond in de zorg en weet waar hij over spreekt. Hans Zethoven deelde de bewoners mee, dat de problemen binnen de muren van het zorglandgoed voor Zorg van Toen zijn en daarbuiten voor de inwoners. Dat betekent dat cliënten die onrust buiten de instelling veroorzaken niet worden teruggebracht of opgehaald. Het is een probleem geworden voor de inwoners van Donderen en niet van Zorg van Toen. ‘Categorie 1 en 2 zou mogelijk passen binnen de instelling, maar op dit moment ontwricht het Donderen en het gevoel van veiligheid. Met name ook bij de kinderen. Omdat 1 en 2 mogelijk onvoldoende geld oplevert, lijkt het Zorg van Toen hierom te doen. Zoals Zethoven ook aangaf, dit om aan hun businesscase te voldoen.’ Voor zover bekend, komen de huidige bewoners van Zorglandgoed Donderen veelal uit de omgeving van Enschede en de stad zelf. Op de website staat bij het landgoed dat er ruimte is voor meer cliënten, met dus in het achterhoofd dat er al een wachtlijst is. Het stuit de inwoners tegen de borst dat cliënten regelmatig onder invloed door het dorp lopen. Het gaat dus niet om ex-verslaafden, maar ook om met mensen mét een verslaving die ‘gereguleerd’ wordt. Maar dat gaat nog niet zo makkelijk, merken vooral de inwoners die al vaak geconfronteerd zijn met akelige situaties. Elzerman stoort zich ook aan de houding van de directeur. ‘Zethoven heeft geprobeerd om geen informatieavond te beleggen. Dit tegen alle nadrukkelijke adviezen in, verklarende voorafgaand aan de start van zijn onderneming dit wel te doen. Met zeer veel tegenzin vond deze bijeenkomst toch nog plaats op 4 december. Ik ben geschrokken van hetgeen wat ik daar gehoord heb. Helaas zijn de incidenten niet meer op twee handen te tellen.’
Psychoses en agressie
Er staan geregeld politieauto’s voor de locatie aan de Norgerweg. Ook gaat vaak het brandalarm af, mogelijk door cliënten die op de kamer roken of het eten laten aanbranden. Een bewoners meldt via de Facebookpagina van Donderen dat op een zaterdag in het donker een cliënt voor de auto is gesprongen van haar zoon. Even later lag deze zelfde persoon midden op de Norgerweg, waar snelheden van zestig kilometer per uur worden toegestaan. Een andere bewoner meldt dat anderhalve week geleden, dus na de bijeenkomst, een cliënt op de kruising van de Bunnerweg met de Norgerweg het verkeer stond ‘te regelen’ en auto’s aanhield. De cliënt kon bijna niet op zijn benen staan en werd door de politie afgevoerd. In diezelfde week werd op een woensdagavond weer een cliënt midden op de Norgerweg aangetroffen. De bestuurster kon deze persoon net op tijd ontwijken. Ook werd een bewoonster achtervolgt en probeerde de cliënt, toen ze thuis kwam, het huis binnen te dringen. Sommige kinderen vinden het spannend om nog te fietsen door het dorp, nu er geregeld cliënten zijn gesignaleerd die in een psychose verkeren. Ook zijn er meldingen van dronken cliënten die door tuinen wandelen. Een dorp met maar 450 inwoners en slechts één café, dat nodigt uit. Café Hoving bevestigt dat op 27 oktober een incident heeft plaatsgevonden. Ingewijden weten te verklaren dat cliënten overlast veroorzaakten en zich agressief uiten tegenover het personeel. Vrijwel jonge horecamedewerkers die zo’n incident nooit verwacht hadden in een dorp als Donderen. Slechts twee dagen na de bijeenkomst, op woensdag 6 december, werd het café wéér belaagd. Ook schijnt er gegeten te worden zonder te betalen. Bert Wiekema was ook aanwezig op 4 december en is zeer betrokken bij dorpsvereniging Donderen. Als centraal middelpunt van het dorp wist hij lange tijd de gemoederen te bedaren, maar dat tij lijkt zich te keren. ‘We hadden die avond twee belangrijke vragen. Hoe is de zorg ingericht en wat doen jullie met de meldingen? Daar kwam geen bevredigend antwoord op. De meldingen zijn meer ons probleem dan die van Zorglandgoed Donderen. Ik wil duidelijk maken dat Donderen niet tegen de opvang is, maar wel tegen het beleid dat gevoerd wordt. We twijfelen ook niet aan het personeel. Het zorgteam doet haar uiterste best, dat staat buiten kijf. Wat mij stoort is dat Zethoven spreekt over een goed gesprek die maandagavond. Twee dagen later al, op 6 december, wordt het café slachtoffer van een nieuw incident. Dat horen wij niet te pikken. We zijn terug bij af.’ In het beginsel heeft Zorglandgoed Donderen ook de bedoeling gehad om deze cliënten in de omgeving een rol te geven. Zo zouden ze kunnen helpen bij een boer. ‘Dat plan lijkt mij van de baan. Daar is nu geen draagkracht voor.’ De incidenten blijven niet beperkt tot Donderen, want ook in Vries is de politie opgeroepen bij een supermarkt. Zethoven laat in een reactie weten graag over een half jaar te evalueren en heeft aangegeven de banden met alle partijen te willen versterken. De gemeente laat weten dat Zorglandgoed Donderen in september 2023 liet weten dat de doelgroep wijziging door het Zilveren Kruis Zorgkantoor was afgerond. Voor die tijd verbleven er al cliënten, maar dit werd toegestaan wegens ‘vakantieopvang’. Zij meldden dat er geen verplichting is dat ze op de hoogte van een dergelijke wijziging worden gesteld, maar dat dit wel wenselijk was geweest. Het informeren van omwonenden had volgens de gemeente in een andere vorm plaats moeten vinden. Er is contact opgenomen met de inspectie (IGJ). Zij verklaren dat zolang er geen sprake is van ontoereikende zorg en/of klachten, de IGJ niet zal optreden. Dit betekent dat de inspectie waarschijnlijk niet op de hoogte is van de vele incidenten. Zorg van Toen heeft aangegeven dat toekomstige incidenten aan hun mogen worden doorgegeven. Zo blijft alles in eigen beheer. De vraag is hoe transparant de problematiek dan wordt gearchiveerd. Zorg van Toen zal zich moeten bewijzen er niet alleen voor de cliënten te zijn, maar ook voor de inwoners van Donderen. Of de bijeenkomst een goede stap in die richting is, zal moeten blijken. Hans Zethoven laat in een reactie weten: ‘Er is vorige week een goede constructieve bijeenkomst geweest tussen dorpsbewoners, dorpsbelangen, de gemeente, de wijkagent en de zorglocatie. Hier zijn goede contact afspraken gemaakt en er is een evaluatiemoment over een half jaar gepland. Daarnaast onderhouden wij nauwe banden tussen de gemeente, wijkagent, dorpsbelangen en de zorglocatie. Wij willen deze banden versterken en samenwerken aan een mooie toekomst voor onze bewoners in Donderen. De contact afspraken en evaluatie komen in het maandblad van het dorp te staan.’
Niet iedereen tegen
Een groot deel van Donderen ziet de cliënten als welkome invulling en herkent zich niet in de verhalen die op de sociale media momenteel de ronde doen. Zo hebben ze nooit dronken cliënten door tuinen zien wandelen en herkennen de incidenten niet. Sommige inwoners vinden het negatieve beeld dat ontstaan is, groter dan het is. Bert Wiekema kan zich daar in vinden. ‘Zoals eerder genoemd is niemand echt tegen de opvang. Wat er nu vooral speelt zijn de grote zorgen met hoe de instelling omgaat met de incidenten. Ze vinden nou eenmaal plaats en daar zou niemand hinder van moeten krijgen. Als Zorg van Toen goede afspraken weet te realiseren en hiernaar streeft, dan zijn de meeste inwoners voor de opvang. We gaan zien hoe zich dit de komende tijd gaat ontwikkelen.’
